Çölyak, gluten adlı proteini içeren buğday, arpa, çavdar ve yulaf yenmesi sonucu mide-bağırsak sistemini bozan bir hastalık. Kesin tanısı için endoskopiyle incebağırsak biyopsisi yapılması gerekiyor. Ancak şimdi bir damla kanla yapılan ve 5 dakikada sonuç veren testle tanınması da mümkün.
Çölyak olabileceği düşünülenlere uygulanabilecek bu testle, gereksiz biyopsilerin önüne geçilebiliyor. Testin negatif çıkması halinde girişimsel ve daha pahalı bir yöntem olan incebağırsak biyopsisine başvurulmuyor. Eczanelerde satılan test, çölyak hastalığı teşhis edilmiş hastalarda glutensiz diyetin izlenmesi için de kullanılabiliyor.
Ev tipi çölyak testi için parmaktan bir damla kan alınıyor. İçinde sıvı karışım bulunan tüpün içine konuyor. Kan sıvıyla iyice karışana kadar tüp çalkalanıyor. Tüpün içinde karışan ve kan nedeniyle rengi koyulaşan sıvı, test kartuşunun üstündeki hazneye damlatılıyor. 4-5 dakika bekleniyor. Kartuşun üzerinde iki çizgi oluşması kanda IgA antikorlarının eşlik ettiği çölyak hastalığı olduğunu gösteriyor.
Kesin tanı ve tedavi için kişinin doktora başvurması gerekiyor.
Eğer sonuç negatif çıkarsa, kanda IgA antikorlarının eşlik ettiği çölyak yok demek. Ancak sindirim sistemiyle ilgili şikâyetler yine de devam ediyorsa, daha fazla tıbbi araştırma öneriliyor.
Finlandiya’dan ithal edilen AB onaylı test, 52 liraya satılıyor. Doğruluk oranı yüzde 97’lere ulaşıyor.
GEREKSİZ BİYOPSİYİ ENGELLİYOR
0-18 Klinik’den Pediatrik Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz, “Bu bir tarama testi. Çölyak hastalarının hasarlı dokularında gelişen antikora bakıyor. Hassas ve güvenilir. Verdiği bilgi değerli çünkü gereksiz biyopsilerin yapılmasını önlüyor” diyor. Aileler biyopsiye izin vermediklerinde bu testin sonucuna göre glutensiz diyete başlanıp, buna verilen yanıtlar izlenerek (belirtilerde düzelme, boy ve kilo artışı gibi) hastalık değerlendirilebiliyor. Hastaya herhangi bir girişimde bulunmaya gerek kalmadan, parmaktan alınan kanla, basitçe uygulanması da bir avantaj.
Çölyak, çok değişik klinik tablolarla ortaya çıkıyor. Osteoporoz, vitamin eksikliği, laktoz intoleransı, sulu dışkılama, karın şişliği, adalelerde erime, büyüme geriliği, beslenme yetersizliği, çeşitli nörolojik belirtiler gibi... Bazen hasta sadece boy kısalığı şikâyetiyle doktora götürülüyor, bazen demir eksikliği. Orta yaşta aşırı zayıflık ve osteoporoz belirtileriyle gelip, çölyak tanısı alan hastalar var.
Çocuklarda büyüme geriliği, demir eksikliği, kilo artışında yavaşlama, boy uzamada azlık, ishal gibi belirtiler varsa mutlaka çölyak olup olmadığına bakmak gerekiyor. Bu testin sonucunun negatif olması halinde başka hastalıklar düşünülebilir.
Ek gıdalara geçilince sorun kendini gösteriyor
En basit tanımıyla çölyak bir incebağırsak alerjisi. Tahılların içinde bulunan glutene karşı incebağırsak ömür boyu hassasiyet gösteriyor. Gluten, incebağırsağa zarar veriyor. İncebağırsaktaki villus denen yapıları yok edip, vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin incebağırsak tarafından emilip, kana karışmasını engelliyor. Tam da bu nedenle vitamin, demir eksikliği yaşanıyor. Yediği halde iyi beslenemeyen kişi az gelişiyor, boyu ve kilosu geride kalıyor. Buna bağlı birçok sorun gelişiyor.
Gluten içermeyen besinlerle beslenen bebek ve çocuklar hiçbir problemle karşılaşmıyorlar. Sorun genellikle ek gıdalara geçildiğinde, bebekler glutenli gıdalarla karşılaşmaya başladıklarında kendini hissettirmeye başlıyor. Ekmek, makarna, bisküvi, irmik vs. ile tanışan çocuklarda çölyağın iştahsızlık, ishal, kusma, karın şişliği, ince kol ve bacaklar, büyümede gerilik, boy kısalığı ve huysuzluk gibi tipik belirtileri görülmeye başlıyor. Yetişkin yaşlarda da bu durum yaşam kalitesini ciddi derecede bozabiliyor.
Çölyağın şeker hastalığı, down sendromu, anemi, kısırlık, troid hastalıkları ile birlikte görülme sıklığının yüksek olduğu tespit edilmiş. Son çalışmalara göre glutensiz diyet tedavisi uygulanmayan çocuklarda, şeker hastalığı gelişme riski artıyor.
Çölyak olabileceği düşünülenlere uygulanabilecek bu testle, gereksiz biyopsilerin önüne geçilebiliyor. Testin negatif çıkması halinde girişimsel ve daha pahalı bir yöntem olan incebağırsak biyopsisine başvurulmuyor. Eczanelerde satılan test, çölyak hastalığı teşhis edilmiş hastalarda glutensiz diyetin izlenmesi için de kullanılabiliyor.
Ev tipi çölyak testi için parmaktan bir damla kan alınıyor. İçinde sıvı karışım bulunan tüpün içine konuyor. Kan sıvıyla iyice karışana kadar tüp çalkalanıyor. Tüpün içinde karışan ve kan nedeniyle rengi koyulaşan sıvı, test kartuşunun üstündeki hazneye damlatılıyor. 4-5 dakika bekleniyor. Kartuşun üzerinde iki çizgi oluşması kanda IgA antikorlarının eşlik ettiği çölyak hastalığı olduğunu gösteriyor.
Kesin tanı ve tedavi için kişinin doktora başvurması gerekiyor.
Eğer sonuç negatif çıkarsa, kanda IgA antikorlarının eşlik ettiği çölyak yok demek. Ancak sindirim sistemiyle ilgili şikâyetler yine de devam ediyorsa, daha fazla tıbbi araştırma öneriliyor.
Finlandiya’dan ithal edilen AB onaylı test, 52 liraya satılıyor. Doğruluk oranı yüzde 97’lere ulaşıyor.
GEREKSİZ BİYOPSİYİ ENGELLİYOR
0-18 Klinik’den Pediatrik Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz, “Bu bir tarama testi. Çölyak hastalarının hasarlı dokularında gelişen antikora bakıyor. Hassas ve güvenilir. Verdiği bilgi değerli çünkü gereksiz biyopsilerin yapılmasını önlüyor” diyor. Aileler biyopsiye izin vermediklerinde bu testin sonucuna göre glutensiz diyete başlanıp, buna verilen yanıtlar izlenerek (belirtilerde düzelme, boy ve kilo artışı gibi) hastalık değerlendirilebiliyor. Hastaya herhangi bir girişimde bulunmaya gerek kalmadan, parmaktan alınan kanla, basitçe uygulanması da bir avantaj.
Çölyak, çok değişik klinik tablolarla ortaya çıkıyor. Osteoporoz, vitamin eksikliği, laktoz intoleransı, sulu dışkılama, karın şişliği, adalelerde erime, büyüme geriliği, beslenme yetersizliği, çeşitli nörolojik belirtiler gibi... Bazen hasta sadece boy kısalığı şikâyetiyle doktora götürülüyor, bazen demir eksikliği. Orta yaşta aşırı zayıflık ve osteoporoz belirtileriyle gelip, çölyak tanısı alan hastalar var.
Çocuklarda büyüme geriliği, demir eksikliği, kilo artışında yavaşlama, boy uzamada azlık, ishal gibi belirtiler varsa mutlaka çölyak olup olmadığına bakmak gerekiyor. Bu testin sonucunun negatif olması halinde başka hastalıklar düşünülebilir.
Ek gıdalara geçilince sorun kendini gösteriyor
En basit tanımıyla çölyak bir incebağırsak alerjisi. Tahılların içinde bulunan glutene karşı incebağırsak ömür boyu hassasiyet gösteriyor. Gluten, incebağırsağa zarar veriyor. İncebağırsaktaki villus denen yapıları yok edip, vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin incebağırsak tarafından emilip, kana karışmasını engelliyor. Tam da bu nedenle vitamin, demir eksikliği yaşanıyor. Yediği halde iyi beslenemeyen kişi az gelişiyor, boyu ve kilosu geride kalıyor. Buna bağlı birçok sorun gelişiyor.
Gluten içermeyen besinlerle beslenen bebek ve çocuklar hiçbir problemle karşılaşmıyorlar. Sorun genellikle ek gıdalara geçildiğinde, bebekler glutenli gıdalarla karşılaşmaya başladıklarında kendini hissettirmeye başlıyor. Ekmek, makarna, bisküvi, irmik vs. ile tanışan çocuklarda çölyağın iştahsızlık, ishal, kusma, karın şişliği, ince kol ve bacaklar, büyümede gerilik, boy kısalığı ve huysuzluk gibi tipik belirtileri görülmeye başlıyor. Yetişkin yaşlarda da bu durum yaşam kalitesini ciddi derecede bozabiliyor.
Çölyağın şeker hastalığı, down sendromu, anemi, kısırlık, troid hastalıkları ile birlikte görülme sıklığının yüksek olduğu tespit edilmiş. Son çalışmalara göre glutensiz diyet tedavisi uygulanmayan çocuklarda, şeker hastalığı gelişme riski artıyor.
hurriyet.com.tr
Mesude ERŞAN
Mesude ERŞAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder